Wandelroute 40. Kollum - Warfstermolen

Bijzondere historische informatie
Kollum is een nederzetting met stedelijke kenmerken, maar het is geen stad. Het dorp had een belangrijke centrumfunctie in de regio. Dankzij het direct in verbinding met de Lauwerszee staande Dwarsriep was Kollum geschikt als haven voor de uitvoer van boter, kaas en vooral granen. Vooral de 17de en 18de eeuw waren gouden tijen voor het dorp, dat bloeide dankzij de handel en scheepvaart. In het midden van de 17de eeuw werd de Stroobosser Trekvaart aangelegd, waardoor Kollum ook een goede verbindingen met het zuiden kreeg.

Augsbuurt
Augsbuurt wordt ook wel Lutjewoude (Lytsewâld) genoemd. Het is een klein komdorp dat in de Middeleeuwen is ontstaan. De voormalige Hervormde kerk uit 1782 springt in het oog. De kerk doet tegenwoordig dienst als muziekkapel. In het winterseizoen wordt er iedere zondagmiddag een concert gegeven. Ook worden er exposities gehouden.

Warfstermolen
Warfstermolen is aan de oude zeedijk uit begin van de 14de eeuw ontstaan, waarschijnlijk nadat om het Nieuwkruisland in 1529 een nieuwe dijk was aangelegd. Warf duidt op een huis op de dijk waar de dijkvergaderingen werden gehouden. De molen in de naam komt al in 1574 voor in de bronnen. Warfstermolen is een nederzetting gesticht door landarbeiders. Tegenwoordig telt het ongeveer tweehonderd inwoners.

Landschapskarakteristiek
Deze route leidt u over het Friese platteland waar een vleugje Groningse invloed is te vinden. Kollum ligt op de grens van het open zeer vruchtbare weidegebied en de Friese Wouden. Het landschap gaat hier over van kleipoldergebied, dat in de loop der eeuwen is onttrokken aan de zee, naar een meer gesloten elzensingellandschap in het zuidwestelijke deel.

Begin- en eindpunt
Deze route begint in Kollum op het kruispunt van de Mr. Andreaestraat en de Voorstraat knooppunt 85. De route eindigt in Warfstermolen waar de Gruytsweg uitkomt op een t-splitsing met de Oosternieuwkruisland, knooppunt 95. In Kollum kunt u via route 15 verder wandelen naar Kollumerpomp. In dit dorp kunt u ook de routes 14 naar Buitenpost nemen en 16 naar Ee. In Warfstermolen kunt u uw wandeling voortzetten met route 7 naar Dokkumer Nieuwe Zijlen. Bij ’t Greate Ear komt u route 39 tegen, die u naar Visvliet leidt. De knooppunten zijn:85-42-94-65-86-95.

Kollumer oproer
In het centrum van Kollum vindt u een rechthuis, tegenwoordig een dierenwinkel. De muur aan de zijde van het water is nog authentiek. Vlak boven het water ziet u de getraliede raampjes van de vroegere cellen. Dit rechthuis vormde op 3 en 4 februari 1797 het decor van het zogenoemde ‘Kollumer oproer’. De oorzaak van deze opstand was het toenemende verzet tegen de burgerbewapening, die was ingesteld door de Fransen om bestand te zijn tegen de Prinsgezinden. De arrestatie van de Oranjegezinde Abele Reitzes en zijn opsluiting in het Kollumerrechthuis zorgde voor veel opschudding in de regio. Een grote menigte trok, vernielingen aanrichtend, naar Kollum om Abele te bevrijden. De Patriotten wisten het oproer met groot machtsvertoon in de kiem te smoren. Zij arresteerden 168 opstandelingen, twee van hen werden later ter dood veroordeeld.

Augsbuurt
Augsbuurt is een klein komdorp. Het is in de Middeleeuwen ontstaan. In 1654 kwam het aan de toen gegraven Stroobosser Trekvaart te liggen. Augsbuurt is met nog geen 75 inwoners, het kleinste dorp van de gemeente Kollumerland c.a. De Hervormde Kerk, die tegenwoordig dienst doet als muziekkapel, dateert uit 1782. Waarschijnlijk heeft op deze plaats ook eerder al een kerk gestaan. Bekend is dat het dorp al in 1347 een kapel had.

Hervormde kerk in Augsbuurt

’t Grutte Ear
Aan de Beyweg/Wytsmaweg staat al meer dan dertig jaar een satellietgrondstation. Het is het enige grondstation in Nederland voor internationale telecommunicatie-satellietverbindingen. Onlangs kocht het ministerie van Defensie een deel van het terrein om er een aantal ‘interceptie’ schotelantennes te bouwen voor het afluisteren van satellietverkeer. Het PTT-grondstation werd in 1973 gedoopt tot ‘t Grutte Ear. Bij de opening kwam koningin Juliana naar het dorp Burum, waaronder het sattelietgrondstation behoord.

De eerste twee schotels van 't Greate Ear

Warfstermolen
De molen in de naam Warfstermolen komt al in 1574 in bronnen voor. U zult hem nu vergeefs zoeken. Het dorp verloor zijn molen begin 18de eeuw. De Friese staten vaardigden in 1712 een verordening uit om een einde te maken aan de moordende concurrentie tussen de acht molens in de grietenij Kollumerland. Het werd rogmolenaars verboden pelstenen in hun molens te hebben en de pelmolens mochten alleen nog maar pellen. Daarnaast namen de ‘Edel Mogenden’ het besluit dat alle noodlijdende molens geheel dienden te verdwijnen, waaronder de Warfstermolen.